Kortom.

De partijen die afgelopen woensdag de verkiezingen gewonnen hebben (of op zijn minst ondanks een kille regeringsperiode overeind bleven), hebben een gemeenschappelijk kenmerk: ze benadrukken een gezamenlijkheid. Van de xenofobe "wij zijn beter" mentaliteit van Wilders via de met spruitjeslucht overgoten normen en waarden van CDA en CU tot het vrolijke socialisme van Jan Marijnissen, het is allemaal van 'samen'.
Dit in tegenstelling tot de liberale/individualistische partijen, de partijen die groot waren in de jaren negentig: paars (PvdA, VVD, D66) en de in die tijd voornaamste opponent (GroenLinks).

Waren de jaren negentig te typeren als liberaal, de jaren nul zijn daar nu definitief een reactie op. Ook wel logisch: de diverse aanslagen (Twin Towers, Fortuyn, Van Gogh) en de dreiging van nieuwe aanslagen roept bij heel veel mensen een verlangen naar gemeenschap op.

En dat is in zekere zin een geruststelling: de roep om gemeenschapszin verdwijnt wanneer het goed gaat, wanneer het urgentiegevoel weer afneemt. Na de Eerste Wereldoorlog kwamen toch weer de roaring twenties, na de opbouwjaren kwamen de wilde jaren zestig.

Het CDA zal dus weer in de marge van de politiek afzakken. Goddank.